Аляксей Аўдзей з пазыўным Рыжы з Мінскай вобласці — адзін з нямногіх беларускіх добраахвотнікаў ва Украіне, хто не хавае свой твар і нават вядзе інстаграм-акаўнт, дзе паказвае ваенныя будні. Хлопец ваюе ў складзе беларускай роты пры 79-й асобнай дэсантна-штурмавой брыгадзе ЗСУ, аб стварэнні якой аб’яўляў Валерый Сахашчык. Яго падраздзяленне стаіць на складаным кірунку — пад разгромленай Мар'інкай, якую ў сакавіку 2022-га ўжо захоплівалі расіяне, але страцілі і цяпер зноў спрабуюць забраць пастаяннымі штурмамі. «Люстэрка» паразмаўляла з Рыжым пра сітуацыю на пазіцыях, пра тое, як вайна адбіваецца на здароўі ў 24 гады і ці страшна памерці маладым.
«Калі толькі прыехаў ва Украіну, здавалася, што я рэмба, а там нейкія бічы»
— На днях былі навіны, што вас узнагародзілі нагрудным знакам за адвагу і мужнасць. Раскажыце, хто ўзнагароджваў і за якія дзеянні.
— Як мне патлумачылі — за ініцыятыву. Былі моманты, калі ўкраінскія вайскоўцы не вельмі хацелі ісці, а мы з групай пагадзіліся і выканалі задачу. Узнагароджвала 79-ая брыгада (прыязджаў камандзір) сваім нагрудным знакам. Не ведаю, як гэта каціруецца, бо, шчыра кажучы, не вельмі разбіраюся — тэма для мяне нецікавая. Я ўвогуле не прыхільнік такога рода ўзнагароджанняў.
— Што гэта за аперацыі, куды не захацелі ісці ўкраінцы, — там было небяспечна, не хапала нейкага прыкрыцця?
— Для чалавека, які трошкі далёкі ад вайсковай сітуацыі, зазначу, што прыкрыцця заўсёды не хапае (смяецца), гэта ўвогуле балючая тэма. Але канкрэтна пра той выпадак — была зачыстка п***рскіх пазіцый каля Мар'інкі. Мала хто хоча заходзіць на зачыстку, асабліва калі сітуацыя даўно не абнаўлялася, не вельмі вядома, што там увогуле адбываецца. Тады супала, што мы шукалі дзвіж, заехалі да замкамбата, ён апісаў сітуацыю — мы выказалі жаданне паехаць. Таму што, калі ёсць п**дзячка, значна цікавей, чым сядзець і назіраць, умоўна, за сваім кавалкам поля. Так, як нашы ўкраінскія пабрацімы, я б ваяваць не змог, бо люблю дзвіжы, але ў той жа час і адпачываць, праводзіць час з карысцю. Або без карысці, але галоўнае — для сябе.
— Патлумачце, што такое «п**дзячка».
— (смяецца) Гэта нармальная заруба, бой, калі адчуваю небяспеку за жыцце, калі ёсць прыход адрэналіну. Адрэналін вельмі дапамагае — мабілізуе фізічныя навыкі, псіхіку, разумовыя здольнасці, але яму трэба спачатку з’явіцца. А калі ты ўвесь час чуеш, як кулі свісцяць над галавой… Яно працуе як і наркотыкі: кожны раз трэба большую дазіроўку.
— Вы ў дэсантна-штурмавым падраздзяленні. Ці адрозніваюцца вашы задачы ад тых, што даюць іншым падраздзяленням на вашым кірунку?
— На дадзены момант 79-я брыгада не выконвае дэсантныя задачы — яна закрывае самыя, скажам, некамфортныя кавалкі фронту. Такіх брыгад, якія ўвесь час знаходзяцца без ратацыі асабовага складу на пярэднім краі, некалькі. Я гэта жартаўліва называю мяснымі брыгадамі (смяецца).
— На днях выйшла інтэрв'ю Валерыя Сахашчыка праекту «ТОК». Ён казаў, што ваша рота стаіць там, дзе задача — сцягнуць на сябе максімальную колькасць ворага. Што ён меў на ўвазе, чаму трэба вам сцягваць такую сілу на сябе?
— Трэба выказванні пана Сахашчыка трошку прымяншаць, скажам так. Але гэта факт, што гэты кавалак паміж Запарожскім і Данецкім франтамі — з вельмі вялікай п***рскай актыўнасцю. Таму ў асноўным так, там зараз задача на абарону, знясіленне і стрыманне расійскіх войскаў. Бо наступы украінскіх войскаў праводзяцца трошкі на іншых напрамках. Адпаведна, п***ры намагаюцца на ўчастку, дзе меней нашага наступу, развіваць свой.
— Па анлайн-карце DeepState амаль увесь час бачна, што на Мар'інку ідуць атакі з боку расіян. Часта яны намагаюцца вас пасунуць, захапіць горад?
— У прынцыпе, абарона ідзе ўжо на ўскрайку Мар'інкі. Там і на сумежных участках сітуацыя вельмі складаная. У тым ліку праз лагістыку, бо туды спакойна не пад’ехаць — нічога не ездзіць ужо амаль год. Усё робіцца пешшу — і заход на пазіцыі, і эвакуацыя.
— Наколькі вораг прасунуўся? І што яму дасць захоп Мар'інкі?
— На маё такое сціплае меркаванне, ад страты Мар'інкі нічога ў стратэгічным сэнсе не зменіцца, таму што ўсе асноўныя транспартныя артэрыі [расіянамі] ўжо ўзятыя, і не першы месяц. То-бок з пачатку поўнамаштабнага ўварвання яны прасунуліся даволі значна — з 2014-га фронт трымаўся на другім ускрайку горада. Але канкрэтна за пяць месяцаў, што я там, гэта вымяраецца, умоўна, кіламетрам ці нават меней. Там вельмі складаная для прасоўвання і абароны абстаноўка: пазіцый фактычна няма — ёсць сцены па калена, па пояс і падвальчыкі, у якіх ты і ваюеш.
— Як вы там трымаецеся, калі нават эвакуіравацца даводзіцца пешшу?
— Так, гэта вельмі складана, таму што ты павінен ад трох да пяці кіламетраў несці чалавека пад снайперамі, мінамёткай і агээсамі (гранатамёт. — Заўв. рэд.). Гэта цяжка фізічна, псіхалагічна. З падтрымкай, падносам снарадаў і усялякім такім — усё на сваім гарбе.
Але не ўсе беларусы з 79-кі ходзяць на Мар'інку. Гэта ў нас добраахвотна вырашаецца. Канкрэтна мне і яшчэ некаторым хлопцам проста па прыколу. Як гэта сказаць, каб адэкватна было людзьмі ўспрынята… Гэта такая ўдарная доза адрэналіну — ты чатыры дні там адп**дзячыўся і пасля адчуваеш сябе вельмі добра. У прынцыпе, дагэтуль на Мар'інцы было няблага і нават кайфова. Але пасля апошняга выхаду я ўпершыню прызадумаўся, ці ўвогуле хачу ваяваць, таму што сітуацыя значна пагоршылася. Чаму так, у асноўным звязана з тым, што я каментаваць не магу, — то бок з рашэннем камандавання і з мэтазгоднасцю ўтрымання пазіцый. На маю сціплую думку, гэта немэтазгодна, але мы вайскоўцы і павінны выконваць загад.
А так, стала значна горш. Трэба яшчэ ўлічваць, што хлопцы-украінцы, з якімі мы там стаім, — без ратацыі. Яны ўжо і псіхалагічна, і фізічна вельмі высажаныя. Сітуацыя па надвор'і пагаршаецца, таксама па колькасці п***рскага кантынгенту і па яго жаданням усе ж гэтую Мар'інку дабіць. У мяне, дарэчы, апошнім часам усё больш узнікаюць думкі прасоўваць у масы трохі другі погляд на вайну — вачамі, скажам, звычайна мабілізаванага ўкраінскага салдата. Таму што, калі глядзіш на іх, разумееш, што нармальнае, якаснае жыццё яны ўжо жыць не змогуць: складана будзе інтэгравацца ў грамадства. А хутчэй за ўсё, большасць з іх проста не дажыве.
— Пра расійскіх мабілізаваных часта кажуць як пра нематываваных, не вельмі разумных байцоў. А пра ўкраінцаў — як пра тых, хто разумее, што ідзе абараняць сваю краіну, і хоча гэта рабіць. Яны сапраўды так адрозніваюцца?
— Бывае, у п***раў матывацыі больш, таму што, калі яны ўцякаюць, іх проста расстрэльваюць, а страх смерці — часам большая матывацыя, чым абараняць краіну. Але, скажам, усе разумеюць, што рэсурс людскі — вычарпальны. Не лічу, што правільна яго папаўняць за кошт нематываваных людзей, а не змяняць сістэму гэтай матывацыі, але так, мабілізаваны салдат — салдат з меншай матывацыяй, чым добраахвотнік.
Вось вы сказалі, што расійскія вайскоўцы некаторымі ўспрымаюцца нібыта неадукаваныя, ні на што не здольныя істоты. Але няма розніцы, як куля ў цябе трапіць: ён будзе страляць прыцэльна ці «ад сцягна». Яна ўсё адно ў цябе трапіць. А людзі, што недаацэньваюць ворага, робяць вялікую шкоду сваёй дзяржаве — сеюць у галовах няправільнае ўяўленне пра тое, як выглядае вайна і апанент. Але гэта вялікая армія. Можа, у іх там ёсць пытанні з забеспячэннем. Так, палонныя, якіх мы бралі, былі апранутыя як бамжы. Але на вайне чыстым, выпрасаваным ты будзеш толькі на інтэрв'ю ці на трэніроўцы.
— У вас таксама было такое стаўленне?
— Канешне! Калі толькі прыехаў ва Украіну, здавалася, што я рэмба, а там нейкія бічы. Але першае, што зразумеў, — п***р таксама вучыцца, гэта вельмі небяспечна. Які б ён [вораг] ні быў на пачатку вайны, зараз ужо зусім не такі. Ну і цябе крые арта, а там няма розніцы, хто страляе.
«На пазіцыю пабраціма-беларуса аднойчы за дзве гадзіны заляцела 11 FPV-дронаў»
— Ведаеце, што зараз з наступам на Аўдзееўцы? Гэта адбіваецца на вас?
— Ведаю ў асноўным з навін, каналаў, якія больш-менш праўдзіва пішуць, а не прапагандуюць у іншы бок. Некалькі дзён таму там працягваліся вельмі моцныя наступы расійскай тэхнікі, але хлопцы трымаюцца, і па большай частцы — дзякуючы артылерыіі і FPV-дронам.
— Чаму зараз узяліся за Аўдзееўку?
— Яны б’юцца ў тое месца, дзе менш абарончых пазіцый, ну і часткова рашэнні прымаюцца з палітычнай матывацыяй. У нас некалькі тыдняў таму пад Новаміхайлаўкай (гэта крыху ніжэй) кожны дзень быў танкавы прарыў. Вялікая колькасць цяжкабраніраванай тэхнікі прарывала фронт і намагалася ісці ў кірунку нашых больш тылавых пазіцый. Наступы не прыпыняюцца. І калі мы абараняемся і адыходзім назад, то яны ідуць толькі наперад. Такая карціна вайны на гэтым напрамку.
— Чаму ў іх атрымліваецца прасоўвацца ў Данецкай вобласці?
— Таму што гэта вайна. Як ні старайся, як ні фантазіруй, але адзін хрэн, калі ёсць патужныя, вельмі масавыя наступы, яны свайго, хутчэй за ўсе, дасягнуць. Таму што рэсурс людскі, матэрыяльна-тэхнічны вычэрпваецца. Але пакуль яны прасоўваюцца вельмі павольна. На той жа Аўдзееўцы хлопцы іх паспяхова стрымліваюць, як стрымалі і пад Новаміхайлаўкай. Апошнім часам гучных прарываў у іх не было, але ў той жа момант, умоўна, у дзень па кропельцы, метраў па 50 на пэўных участках яны праходзяць.
— Раскажыце, што і як адбіваецца на вашым здароўі? Акопнае жыццё і скачкі адрэналіну?
— Цела мае свой рэсурс. У 24 гады ў мяне выпадае калена, падверненыя абедзве нагі і са спінай — канкрэтныя праблемы. Апошнія тры выхады я быў на вельмі моцных, паўнаркатычных абязбольвальных, каб проста нармальна рухацца.
Акопным жыццё на Мар'інцы я б не назваў — там ты часта жывеш на падвалах. Ад холаду, бывае, нешта ломіць, але з гэтым можна жыць. Апошні раз мы чатыры дні былі ў яме. І вось зараз у мяне трошачку праблемы, таму што выходзіць атрута: у гэтую яму нам уначы спрабавалі штосьці закінуць. Мы чакалі выхаду, падляцеў дрон і скінуў дзве ёмістасці з рэчывам. Яны, дзякуй богу, не закаціліся ў яму, але звонку напусцілі нейкага газу. Па паху і сімптаматыцы пасля я зразумеў, што гэта было нешта з аміякам.
— Чым усё скончылася?
— А нічым. Мы закурылі па папіросцы, каб гэта трошку менш адчувалася ў паветры (смяецца), і проста сядзелі чакалі, пакуль яно рассмокчацца. Ну, і пакуль хлопцы прыкрыюць мінамётамі, каб мы маглі выйсці.
— Чым увогуле вас абстрэльваюць?
— Артылерыя, мінамёты. 80-кі, 120-кі (гаворка пра калібр. — Заўв. рэд.), калі зусім весела, залятае 155-ка. І FPV-дроны. Вельмі-вельмі-вельмі дах*ра дронаў. Іх у расіян нашмат больш, чым у нас, і яны не саромеюцца іх выкарыстоўваць па вялікай колькасці разоў на дзень. На пазіцыю пабраціма-беларуса аднойчы за дзве гадзіны заляцела 11 штук. І кожны такі дрон гучыць як мінімум як [міна] 80-ка. Толькі ляціць, у адрозненне ад яе, вельмі прыцэльна. Зараз на той жа Аўдзееўцы і Мар'інцы патрэба нумар адзін — міні-РЭБы супраць іх (сродкі радыёэлектроннай барацьбы. — Заўв. рэд.), каб проста мець магчымасць трымаць пазіцыі. Бо трэба разумець, што адно-два пападання на іх гэтых дронаў — 100% смерць.
— Што адчуваеце, калі заўважаеце над сабой беспілотнік?
— Раней для мяне самым страшным быў танчык — калі пад’язджае да пазіцыі і пачынае амаль упрытык цябе раз***ваць. Але калі адчуў на сабе, як працуюць FPV-дроны у той колькасці, у якой іх маюць п***ры, гэта нашмат страшней. Таму што звычайны дрон ты чуеш, калі ён з нейкім «скідам», — ідзе гучней, павольней, ты 100% яго заўважыш і можаш збіць. Зараз хлопцы за дзень звычайных «мавікаў» па два-тры збіваюць (квадракоптар DJI Mavic, у цывільным жыцці масава выкарыстоўваецца для фота- і відэаздымак з вышыні. — Заўв. рэд.). А калі гэта FPV-дрон, у цябе дзве-чатыры секунды, каб схавацца. Прычым у пілотаў з боку апанента дастаткова практыкі праз колькасць дронаў. Яны з кожным разам усё лепш і больш прыцэльна закідваюць. І нічога не зробіш. Быў у нас сіньёр-украінец, вельмі клёвы чувак. На яго ляцела два дроны, адзін ён збіў, але другі яго раз***аў. Так і скончылася гісторыя гэтага цудоўнага хлопца.
— Сахашчык часта прыязджае да вас у падраздзяленне, на пазіцыі?
— Скажам, такое здараецца. Ён прыязджае, але пасля гэтага чамусьці справы ідуць не вельмі (смяецца). Трошкі лірычнае адступленне. Нягледзячы на тое, што Сахашчык, як ён кажа, з’яўляецца адным са стваральнікаў гэтага фарміравання на базе 79-кі, я лічу, што ён — асноўная прычына, чаму гэты дзвіж раней ці пазней разваліцца. Так, ён мае знаёмствы, і я не адмаўляюся ад таго, што менавіта дзякуючы яму гэта ўсё магло арганізавацца. Але бачу ягоныя рашэнні зараз… Напачатку нашага знаёмства я меў некалькі даволі доўгіх і цікавых размоў з ім, тады мне здавалася, што да гэтага чалавека несправядліва ставяцца негатыўна. Я пабачыў, што ён разумны, цікавы і нешта хоча змяніць у Беларусі. Потым пачаў усё больш заўважаць, што гэтыя дзеянні ён з большага робіць дзеля піяру. І ні пра якую новую беларускую армію гаворка не ідзе. Я не супраць, каб ствараць новую, другога ўзроўню армію ў Беларусі. Але лічу, што трэба засяродзіцца на вайне ва Украіне зараз. Калі ўжо чалавек сябе пазіцыянуе як вайсковец, трэба засяродзіцца на вайне, а не на палітычных амбіцыях.
— Чаму вы лічыце, што ён шкодзіць вашай часці?
— Таму ж, чаму лічу, што полк Кастуся Каліноўскага шкодзіць Беларусі ў будучыні. Не людзі, якія там служаць, — у мяне шмат знаёмых там засталося, хлопцы ваююць, ім рэспект. Але да самаго фарміравання я стаўлюся негатыўна з той прычыны, што ў будучыні гэта проста інструмент уплыву Украіны на беларускую палітыку. Ну і ўвогуле, каб Сахашчык даўжэй трымаў у таямніцы сваю персону, да нас маглі б далучыцца больш адэкватных ваяроў, якія шукалі альтэрнатыву таму ж палку. Але шмат хто не захацеў ісці толькі праз тое, што ён мае дачыненне да роты.
— Калі ён прыязджае да вас, ходзіць на пазіцыі? Была інфармацыя, што Сахашчык удзельнічаў у некаторых аперацыях, а ў апошнім інтэрв'ю ён расказваў, што па доме, дзе знаходзіўся з іншымі байцамі, прыляцелі два «Іскандэры».
— Непасрэдна знаёмы з гэтай сітуацыяй. Тое, што я пачуў у інтэрв'ю, стала асноўным трыгерам. Таму што гэта не так. Ён знаходзіўся не на задачы. Быў у доме, і па двух суседніх будынках прыляцеў адзін «Іскандэр» дакладна (суседні дом разваліла канкрэтна), а другое было нешта касетнае. Я адзін з тых, хто адразу пасля выбуху прыехаў туды і забіраў пана Сахашчыка. Паводле розных ацэнак, «Іскандэр» каштуе два мільёны долараў, і я не лічу, што пан Сахашчык — такая важная цэль, каб на яго траціць чатыры мільёны (па ацэнках Forbes Ukraine, адна ракета каштуе тры мільёны долараў. — Заўв. рэд.).
Дарэчы, ён кажа, што зберагае цвярозы розум у такіх сітуацыях. Але чамусьці пасля гэтага некаторыя людзі з падраздзялення былі выкліканыя на паліграф, дзе задаваліся пытанні, ці не мы навялі на яго ракету. Праз што я пачаў мяняць стаўленне.
— А на задачы ён хадзіў?
— Адзін раз такое было. Не назаву гэта задачай, але выходзіў.
«Калі пабачыў, як дзяўчыны дораць мянтам кветкі, мяне накрыла — расплакаўся, вырашыў, што больш ніх*ра рабіць не буду»
— Як даўно вы на вайне?
— На пачатку ўварвання быў у Грузіі, намагаўся там пабудаваць жыццё, а пасля зрабіў візу, прыехаў у Польшчу, адтуль — ва Украіну. У сакавіку 2022-га трапіў у на той момант яшчэ батальён Каліноўскага.
— Чым займаліся да вайны? У праўладных тэлеграм-каналах бачыла пра вас такі допіс, цытую: «Поваренок ВСУ, бухал, воровал, есть “уголовка”». Что з гэтага праўда, а што хлусня?
— Як сказаць… Сапраўды, я бухаў (смяецца). Сапраўды, калісьці ў дзяцінстве былі пэўныя артыкулы за крадзёжку. Наконт «крыміналкі» не ведаю, што яны нашылі пасля таго, як я з’ехаў. Пасля школы трапіў у кадэцкае, з яго сышоў і патрапіў у архітэктурна-будаўнічы каледж, адкуль таксама сышоў. Сыходзіў, бо не бачыў сябе ў гэтым. А ў мяне такая палітыка ў жыцці, што, калі не падабаецца, не буду гэта рабіць. Пасля ўжо працаваў, у тым ліку быў кухарам, у асноўным — афіцыянтам. Спрабаваў сябе ў іншых сферах. Шукаў сваё месца ў гэтым жыцці. Цікавіўся розным — гісторыяй, літаратурай. З канца 2022-га пачаў па-беларуску размаўляць.
— Вы былі на пратэстах у 2020-м, у вас нават на аватарцы ў Telegram стаяла гіфка, дзе вас затрымліваюць і нясуць некалькі сілавікоў.
— Было два затрыманні. Першае — калі з Бабарыкам штосьці здарылася, гэта якраз адтуль фота (гаворка пра пратэсты пасля затрымання Віктара Бабарыкі. — Заўв. рэд.). Тады проста лёганькай п**ды выпісалі і адпусцілі раніцай. А потым арыштавалі, калі «актыўная» фаза пачалася. 9−10 жніўня я падзвіжаваў трошкі, а затым 11-га мяне «крыпанулі» і апрыходавалі, што хадзіць не мог.
— Бачыла ў вас у Instagram відэа за 10 ці 11 жніўня, вы там ладзілі барыкады. Вы прыхільнік больш радыкальных мер?
— Так. Быў, ёсць і буду. Я ўвогуле лічу, што з гэтай уладай, акрамя як сілай, больш ніяк нельга размаўляць. Па-мойму, гэта было 10-га, каля гандлёвага цэнтру «Рыга» мы пабудавалі барыкады. Потым туды прыехала невялічкая група міліцыянераў, і я намагаўся падбіць натоўп, каб, скажам, іх да правільных крокаў схіліць. Але мала што атрымалася — нам давялося адысці да барыкад, потым прыехала ўжо значна большая групка мянтоў, і ўсё раскідала сваімі транспартнымі сродкамі.
— Што адбывалася пасля гэтага затрымання?
— Пакуль везлі да Ленінскага РУУС, ужо ў бусіку без перапынку лупцавалі па нагах і спіне. Са мной быў заплечнік, у ім — і балоны з фарбай, і рэспіратар, і лом, і касачка, то-бок поўны фарш! У мантоўцы з гэтым заплечнікам выкінулі, я тады ўжо мог толькі скакаць на адной назе. У так званым калідоры яшчэ адмяцелілі, а пасля закрылі ў гаражы з іншымі пратэстоўцамі. Кожны нарад, які прывозіў новых «пасажыраў», пытаўся пра заплечнік, а пасля «выпісваў» порцыю «жыватворчых» люлей. Я яшчэ быў у цішотцы «Дай Дарогу» з «Пагоняй», калі атрымалася расцягнуць сцяжкі на руках, пераапрануў яе іншым бокам, каб хаця б за гэта не лупцавалі.
Пасля ў іх была перазменка, я папрасіўся ў туалет, пабачыў каля аўтазака хуткую, падышоў да доктара і сказаў, што мяне тэрмінова трэба вывезці альбо мяне згнаяць. Дзякуй гэтай жанчыне, што яна пагадзілася. Так цудам замест Жодзіна я трапіў у шпіталь. Медыкі там далі накіраванне на здымак, я яго ўзяў, з калідора выклікаў таксі і з’ехаў дамоў, а пасля — ва Украіну, яна мяне на той момант прытуліла.
Потым яшчэ была спроба вярнуцца ў Мінск (яшчэ ж ішлі пратэсты), але, шчыра кажучы, калі пабачыў, як дзяўчыны дораць мянтам кветкі, мяне так накрыла… Гэта вельмі расчуліла, я расплакаўся, вырашыў, што больш ніх*ра рабіць не буду, і ўсё. Было вельмі балюча, крыўдна, што людзі бачылі, на што здольная гэтая ўлада і сілавікі, а ўсё яшчэ не расплюшчылі вочы і намагаліся нейкім больш мірным шляхам усё вырашыць.
— Тое, што вас збілі, удзел у пратэстах — гэта паўплывала на рашэнне пайсці на вайну?
— Не думаю. Я пайшоў не з-за крыўды, а з-за таго, што Беларусь па факце таксама пад акупацыяй. У 2014-м, калі пачалася вайна, я яшчэ быў занадта маленькі, а потым эмоцыі неяк забыліся, прыдушыліся, і калі ўжо стаў паўналетнім, пра гэта не думаў. А пасля поўнамаштабнага ўварвання падумаў: калі, як не зараз, пачаць нешта выпраўляць?
— Раскажыце, як вас змяніла вайна. Вам было 22−23, калі яна пачалася.
— Як я кажу, гэта нех**вы буст для асобы, быццам стэроіды для фізухі, толькі для разумення сітуацыі і ўспрымання, што адбываецца ў свеце. Таму што час ад часу бачыш такія рэчы і такую несправядлівасць, якіх у прынцыпе існаваць не павінна. Але яны ёсць, і ты гэта прымаеш. Я лічу, што вайна мне рэальна дала нашмат больш, чым я на ёй страціў. Негледзячы на тое, што і да гэтага ў мяне было, скажам, жыццё, поўнае прыгод, я адчуваў сябе даволі дарослым чалавекам. Зараз з упэўненасцю магу сказаць, што вайна вельмі старыць, як і смерць.
— Вы і падчас інтэрв'ю казалі, і ў пастах таксама трапляецца слова «дзвіж». Чым вам вайна падабаецца?
— Вось зрабіце, калі ласка, рэмарку — я не хачу і не буду рамантызаваць вайну. Гэта страшная рэч. Але асабіста мне яна падабаецца ў пэўных сэнсах. Тыя, хто едзе ваяваць за іншую краіну, — гэта пэўнага розуму і характару людзі. Або прайдзісветы, або прыгоднікі, або тыя, каму не хапае вострых эмоцый, або хто лічыць сябе кінутым і непатрэбным. Не кажу за ўсіх, але так па большай частцы. І ў той жа момант — гэта ідэйныя людзі, якім і я быў напачатку. Ехаў дапамагчы Украіне, бо яна дапамагла мне. Але я так думаў роўна да таго часу, пакуль не патрапіў на першую аперацыю і мяне не торкнула. З таго моманту, думаю, адкрыліся нейкія «чакры» ўнутры — тое, што магло б у цывільным жыцці скончыцца не вельмі добра як для мяне, так і для акружэння.
Я лічу, што ў мяне ёсць пэўныя праблемы са стаўленнем да смерці, да забойстваў. Але тут гэта ідзе на карысць. Асабіста мне не падабаецца, што гінуць людзі. Гэта рэальна вялікая трагедыя для ўсіх, для дзяржавы. Але я люблю вайну за прастату. Там, асабліва пад час п**дзячкі, усё вельмі проста і зразумела: або ты забіваеш, або цябе. Няма, як у звычайным жыцці, шэрага. Ёсць толькі белае (ты) і чорнае (той, хто насупраць). Ну і, па сутнасці, усё зводзіцца да простых задач і маральных праблем — паесці, паспаць, не памерці і штосьці карыснае зрабіць. Умоўна кажучы, у цябе чатыры задачы на дзень. І гэта для большасці такога тыпу людзей прымальна і кайфова.
— Што значыць «пэўныя праблемы з успрыманнем смерці і забойства»?
— Не ведаю, як да гэтага ставіцца… Сам па сабе я чалавек, які ў звычайным жыцці гвалт увогуле не каціруе. Я не магу біцца з людзьмі. Ну, без крайняй неабходнасці. Але у той жа момант [зараз] спакойна магу чалавека застрэліць. Не ведаю, як гэта працуе, але так ёсць. І я абсалютна роўна ўспрымаю нейкія страты. Дарэчы, бывае даволі няёмка, калі камунікую з роднымі ці з сябрамі тых, хто загінуў. Нават калі гэта сябар, пабрацім або чалавек, з якім я літаральна некалькі хвілін таму размаўляў, — не адчуваю спачування. Але ў той жа момант я вельмі эмпатычны чалавек.
— Штурмы — гэта часта блізкі кантакт з ворагам. Вам не страшна так страляць у чалавека?
— Тут гэта часта адбываецца. Я і размаўляў з п***рамі. Адзін раз нас ахматаўцы штурмавалі восем гадзін. Я тады рэспектаваў гэтым чачэнцам, бо яны падлезлі блізка, і іх было даволі дах**а, ніхто гэтага не чакаў. Адзін з іх проста лёг каля нас, можа, метрах у 20, а мы не маглі высунуць галаву і яго дабіць. Ён крычаў «Алах акбар» паўгадзіны, а я яму — каб заваліў сваё е**ла. Таму ты страляеш, таму што трэба, таму што ён стрэліць у цябе. Проста стараешся адбіцца, каб цябе не забілі.
— Што адчуваеце, калі вас восем гадзін штурмуюць?
— Кукуха едзе, канешне. Ты знаходзішся ўвесь гэты час у такім дзіўным стане — нібы стомлены фізічна, адрэналін смокча сокі. Ну і я яшчэ стамляюся ад ролі разганялы — людзей, якія або вагаюцца, або палохаюцца, трэба ўвесь час падбадзёрваць, прыкольчыкі разганяць. Таму адчуваеш стому, але і задавальненне [пасля].
— Было відэа, дзе нібыта вы з саслужыўцам спрабавалі падпаліць труп расійскага салдата. Раскажыце, што гэта было і навошта. Прапагандысты пісалі, маўляў, паглядзіце, хто ваюе за ўкраінцаў. Для іх гэта стала чарговай нагодай назваць вас нацыстамі.
— Па-першае, адзначу, што мяне ў той дзень увогуле не было — я проста запосціў відэа. Па-другое, трэба разумець, што трупы маюць уласцівасць гніць. І калі некалькі п***раў хацелі да цябе заскочыць, але не атрымалася, і яны ляжаць ў дзесяці метрах ад цябе і гніюць так, што не можаш проста вылезці і ўдыхнуць паветра, таму што адразу ванітуе, — трэба з гэтым нешта рабіць. Падымацца і рызыкаваць жыццём, каб іх адцягнуць, ты не будзеш. Адпаведна, шукаюцца ўсялякія спосабы, як праблемы пазбавіцца. Нягледзячы на тое, што адбываецца гэта са смехам, робіцца не для забаўкі, а толькі з практычных меркаванняў.
«Мне проста крыўдна за тое, што не змагу пражыць сваё лепшае жыццё»
— У вас былі раненні?
— Хаця я заўсёды намагаюся кудысьці залезці, даводзілася весці групы на зачыстку (а я той, хто па радзейцы каардынуе, аддае загады) і, адпаведна, трэба быць наперадзе, каб лепей кантраляваць сітуацыю, раненні абмінаюць. У мяне быў самастрэл (смяецца). Затрафеіў п***рскі аўтамат, а ў ім застраў набой, і я выпадкова сабе амаль адстрэліў палец на назе. А так агульны стан — дрэнна чуе правае вуха, на 50%, увесь час звініць у вушах, бо мікракантузіі заўсёды здараюцца, асабліва калі працуеш без навушнікаў. А так, цьфу-цьфу, пакуль бегаю.
— Раскажыце пра выпадкі, калі была самая высокая рызыка для жыцця і пашанцавала выйсці непашкоджаным.
— З апошняга — мы выходзілі, і міны клаліся даволі блізка, метраў дзесяць ад нас. Яшчэ за дзень да гэтага праз Мар'інку адзін, у цемры, без суправаджэння дрону ішоў за дадатковымі гранатамі, таму што мы ўсе адкідалі і на пазіцыі не засталося выбухоўкі. Па мне спрацаваў АГС — накрыў, можа, метраў дзесяць спераду і столькі ж ззаду. Плюс ты ў моманце не асэнсоўваеш, калі па табе страляюць. Пабрацімы бачаць, як у цябе за спіной адлятае каменне са сцяны, а ты не заўважаеш. Аналагічна з працай снайпераў. На тым жа выхадзе я залазіў у бліндаж. Добра, што ў мяне нага падверненая, — трошкі затармазіў, упаў — проста на тым месцы, куды павінен быў залазіць, убачыў «фантанчык» ад снайперскай кулі. Таму даволі часта здараецца.
— Вам бывае страшна?
— Страх — нармальнае пачуццё. Яно працуе, каб ты збярог сваё жыццё. У мяне ў такі момант проста пачынае вельмі хутка працаваць галава. А канкрэтна страшна — ад асэнсавання пэўных рэчаў. Напрыклад, што памру ні за што. Вось калі знайшоў дзяўчыну, завеў стасункі, спачатку быў вялікі страх, што не змагу ваяваць. Проста сядзець утыкаць і нічога не рабіць — для мяне непрымальна, а лезці кудысьці, калі ёсць чалавек, які на мяне разлічвае, — безадказна трошкі. Але мы гэта абмеркавалі і вырашылі, што, пакуль мяне цягне ваяваць, яна гэта прымае, і стала лягчэй.
А тое, што раней ці пазней загіну, асэнсоўваю і цалкам прымаю. Мне проста крыўдна за тое, што не змагу пражыць сваё лепшае жыццё. Хаця лічу яго цікавым і ў свае 24 пабачыў столькі падзей, колькі і ў 40 многія не пабачаць. Мяне гэта цешыць, супакойвае. А лёс не зменіш.
— У вас жа дзяўчына з прозвішчам Лукашэнка. Як адрэагавалі, калі даведаліся?
— О, так! Дарэчы, гэта была адна з нагод знаёмства — я пабачыў пост у Instagram і напісаў жарт, як і многія, пра яе прозвішча. Але спадзяюся, у хуткім часе ў яе прозвішча будзе маё (смяецца), так што не лічу гэта праблемай.
— Якія ў вас планы на цывільнае жыццё?
— Паглядзім. Напэўна, буду жаніцца і завадзіць дзяцей (я ўсё гэта хачу) тады, калі буду ўпэўнены, што змагу гэтым людзям нешта адэкватнае даць. А так, у ідэале хацелася б прысвяціць сябе стрымерству, стварэнню нейкага кантэнту. Быць медыйнай персонай, і каб мне проста давалі грошыкі за тое, што я там нешта кажу (смяецца).
— Тут прапагандысты скажуць: лянівы, нічога рабіць не хоча.
— (смяецца) Я і не адмаўляюся! Я лянівы, як мага лягчэй хачу зарабляць грошы і камфортна жыць. Але ў той жа час рэаліст і разумею, што, напэўна, перад гэтым прыйдзецца трошку папрацаваць. А так як сябе я яшчэ не знайшоў, акрамя як у вайсковай справе, трэба будзе назбіраць дастаткова грошай, каб ні ў чым сабе не адмаўляць як мінімум некалькі гадоў. А тады ўжо будзем думаць.
— Плануеце вярнуцца ў Беларусь?
— Я беларус, мая дзяўчына — беларуска, мы хочам будаваць жыццё ў сваёй краіне. Толькі, на жаль, невядома, колькі часу займуць пэўныя змены і ці нам дадуць у іх паўдзельнічаць. Але, калі дадуць, я буду ў першых шэрагах.
Читайте также
